SportScience.blog – Nico W. Van Yperen – Hoogleraar Sport Psychologie

Op 16 juli kwamen FysioMatties Patrick Verhagen en Bart Damen langs in Groningen waar we aflevering 37 van hun podcast-serie hebben opgenomen. Natuurijk hebben we gesproken over de mentale aspecten van sport en presteren, met name over mentale weerbaarheid, omgaan met afleidingen, focus en aandacht, scenario-ontwikkeling, doelen en waarden, en talentontwikkeling.

Je kunt de podcast beluisteren via (onder meer)  Spotify of the Apple Podcast App.

Zwemtalent Kenzo Simons, wereldrecordhouder 50 meter vrije slag kortebaan voor junioren (tot en met achttien jaar), heeft zich nog niet gekwalificeerd voor de Olympische Spelen: “Ik ben nog jong en krijg nu een jaar extra om mezelf sterker te maken. Vergeleken met vorig jaar moet ik nog twee tienden sneller zwemmen. Dat lijkt weinig, maar op de 50 meter vrije slag is dat heel veel, elke honderdste van een seconde is al veel. Maar ik weet zeker dat ik het kan halen.”

In de tweede aflevering van de Topsport Topics Podcast spreek ik met Willem-Paul Wiertz over het omgaan met prestatiedruk. We hebben het onder meer over competitie als zero-sum situatie, over motivatie, dromen, doelen, coaching, scenario‘s en mentale vaardigheden, en natuurlijk over control the controllables.

Ga voor de Podcast naar https://soundcloud.com/bob-winter-957646472/topsport-topics-podcast-2 

In aflevering 6 van de VI PRO-serie Historische Interviews staat Louis van Gaal centraal. Het is zijn eerste grote verhaal als hoofdtrainer bij Ajax. Toevallig had ik in 1991, de week voor het betreffende interview, een ontmoeting met assistent-trainer Louis van Gaal, en met Leo Beenhakker, zijn voorganger als hoofdtrainer bij Ajax. Dit is de anekdote.

Sporters die mentaal sterk zijn beschikken over het vermogen om ook de allerbeste versie van zichzelf te zijn onder omstandigheden die (1) stressvol zijn, zoals bij prestatiedruk, toenemende spanning, en tegenslag; (2) suboptimaal zijn, zoals bij vermoeidheid, pijntjes, en weerstand; (3) afleidend zijn, zoals een kritisch publiek, lawaai, en negatieve gedachten. Om met dit soort omstandigheden om te gaan creëerde Kobe Bryant een alter-ego: The Black Mamba, en werd zodoende mentaal nog veel sterker.

In het kader van mijn nieuwe leerstoel “Sport & Performance Psychology” houd ik op dinsdag 30 oktober 2018, 16.15u. in de Aula van de Rijksuniversiteit Groningen, een academische rede met als titel Mentale aspecten van sport en presteren.

Annouk van der Weijden mag eigenlijk niet ontbreken bij de huldiging op Paleis Noordeinde. Immers, in PyeongChang 2018 was zij misschien wel de beste in het beste uit zichzelf halen. Maar ja, dat boeit de gemiddelde toeschouwer niet. Die is uitsluitend geïnteresseerd in winnaars: atleten die ook anderen hebben verslagen, niet alleen zichzelf. Dus geen huldiging voor Annouk. Zo werkt dat in de topsport.

Op de olympische spelen wil je als atleet niet onder je kunnen presteren. De atleten die keihard hebben getraind om hun topniveau te bereiken èn weten te voorkomen dat er op het moment suprême prestatieverlies optreedt, zijn de ware olympisch kampioenen. Wat zijn de oorzaken van prestatieverlies?

Negatief denken. Iedere sporter kent het, weet dat het gebeurt, wil niet dat het gebeurt, maar het gebeurt toch. Negatieve gedachten horen er gewoon bij; ze zijn onvermijdelijk. De kunst is om op tijd de knop om te zetten en terug de keren naar het hier en nu. Ofwel, richt je op het juiste moment op datgene wat je moet doen. Niet door te proberen de negatieve gedachten te verdringen, maar door zonder oordeel te accepteren dat de gedachten er zijn.

De meningen over het gebruik van doping in de (top)sport lopen sterk uiteen. Dit bleek onlangs weer in het TV programma Pauw waarin de olympisch kampioenen Jacques Brinkman en Mark Tuitert met elkaar hierover in debat gingen. Sommigen pleiten voor het stoppen met het huidige dopingbeleid, anderen maken zich sterk voor 100% Dope Free presteren. Welke argumenten worden hiervoor gebruikt? Waarom gebruiken sommige sporters wel doping en anderen niet? Hoeveel sporters gebruiken eigenlijk doping?

Naast gebrek aan kwaliteit is één van de verklaringen voor de teloorgang van het Nederlands voetbalelftal het ogenschijnlijke gebrek aan teamgeest, strijdlust, en samenwerken. Wat kun je in tijden van crisis doen om de teamgeest te versterken?

Lees “Teamgeest” verder

Na afloop van de U.S. Open finale 2016 onthulde de 32-jarige Zwitserse toptennisser Stan Wawrinka hoe nerveus en gespannen hij zich voelde vlak voor de finale. Hoe gaan sporters om met de onvermijdelijke spanning en prestatiedruk?

Lees “Prestatiedruk” verder

“Sport is 90% mentaal.” Dit is natuurlijk klinkklare onzin. Of toch niet? Of …

NB Het PodBlog, ofwel de gesproken versie van dit blog, is te beluisteren via het SportScience.blog videokanaal: https://youtu.be/DcvvNhrMxfM

Lees “90% mentaal” verder

Op de Wereldkampioenschappen 2017 in Boedapest zwom Ranomi Kromowidjojo een geweldige tijd op de 100 meter vrije slag. Desondanks leverde dit “slechts” een vijfde plaats op, waardoor ze zich hardop afvroeg: “Wanneer ben je nou tevreden? Als je goud wint of als je je beste race zwemt?”

Lees “Winnen” verder

In de finale van de 146e editie van The Open wist winnaar Jordan Spieth een negatief psychologisch momentum om te zetten in een positief momentum. Hoe doe je dat? Wat veroorzaakt een psychologisch momentum?

Lees “Momentum” verder

Is het streven naar perfectie een goede mentale eigenschap voor een sporter? Wat bepaalt of perfectionisme je helpt of in de weg staat?

Lees “Perfectionisme” verder

Hoe word en blijf je een “ondersteunende ouder”? De essentie is: je kind het gevoel geven van onvoorwaardelijke acceptatie, steun en liefde. Of je kind nu wint of verliest, minder in sport gaat investeren of helemaal stopt met sporten, dat zou voor de relatie tussen ouder en kind niets uit moeten maken. Ofwel, gedraag je (verbaal en nonverbaal) primair als ouder, niet als trainer of coach.

Lees “Ouders” verder

Excuses worden in het algemeen niet goed ontvangen door de buitenwereld (pers, publiek, supporters). Dat is onder meer het gevolg van systematische denkfouten. Zo schrijven we ons eigen falen vaker toe aan externe factoren dan andermans falen.

Lees “Excuses” verder

Motivatie, wat is dat eigenlijk? Geïllustreerd door citaten van Michael Jordan, de beste basketballer aller tijden, wordt uiteengezet wat motivatie inhoudt.

Lees “Motivatie” verder

Bijna iedereen gunt Sergio Garcia zijn allereerste en dik verdiende major titel die hij ook nog eens won op 9 april, de geboortedag van zijn idool Seve Ballasteros! We hebben ook kunnen zien dat excellente golfers relatief gemakkelijke putts op belangrijke momenten kunnen missen. Een concrete techniek die in dit verband kan helpen is de zogenoemde “Quiet Eye” (QE) techniek.

Lees “Kalmte” verder

Waarom vergelijken sporters zich met anderen? Welke motieven liggen hieraan ten grondslag?

Lees “Vergelijkingen met anderen” verder

“Ik ben niet ziek of zo, maar alles wat ik doe, klopt niet met hoe ik me voel. Ik voel me heel krachtig, maar ik zwem niet hard”. Waarom zijn atleten op het moment suprême niet altijd in staat om datgene te brengen waartoe zij wel in staat zijn?

Lees “Tussen de oren” verder

Hebben mensen die uitzonderlijke prestaties leveren een aangeboren talent? Of is juist oefening en hard werken doorslaggevend voor succes?

Lees “Talent” verder

Waar denk je aan bij “niet verliezen”? Precies, aan verliezen. En als je als sporter aan één ding NIET wilt denken, dan is het aan verliezen. Immers, de kans op een nederlaag wordt daardoor aanzienlijk groter.

Talent, vaardigheid, hard werken, een goede voorbereiding, concentratie, motivatie, etc. zijn voorwaarden voor een goed resultaat, die niet altijd onderscheidend genoeg zijn wanneer het er echt om gaat. Zonder mazzel vaart niemand wel.

Welke voetbaltalenten halen het (niet)? Welke factoren verklaren excellente sportprestaties? Talent? Intensieve doelgerichte training onder deskundige begeleiding? Mentale aspecten?

Lees “Welke voetbaltalenten halen het (niet)?” verder

In de documentaire “I am Bolt” is te zien hoe Usain Bolt zich via Self-Talk mentaal voorbereidde op zijn belangrijkste race van 2015. Self-Talk betreft spontane interacties met jezelf (“Wat is dit?“) en het bewust op jezelf inpraten (“Nog even doorzetten“).  Werkt het ook?

Lees “In gesprek met jezelf (Self-Talk)” verder

Eind 2016 deed zich in de tenniswereld het unieke feit voor dat twee broers tegelijkertijd de #1 posities op de ATP wereldranglijsten bezetten. Andy and Jamie Murray waren respectievelijk #1 in het enkel- en dubbelspel. Zijn zij dankzij, of ondanks elkaar zo goed geworden?

Lees “Broeder-rivaliteit” verder