Talent, vaardigheid, hard werken, een goede voorbereiding, concentratie, motivatie, etc. zijn voorwaarden voor een goed resultaat, die niet altijd onderscheidend genoeg zijn wanneer het er echt om gaat. Zonder mazzel vaart niemand wel.
Kent u het verhaal van Steven Bradbury?
Bradbury is een Australische shorttracker die nogal wat tegenslag in zijn schaatscarrière heeft moeten overwinnen. In 1994 sneed de schaats van een andere rijder in zijn rechterdijbeen. Hij verloor vier liter bloed, maar kreeg daar 111 hechtingen in zijn been voor terug. Zijn volledige herstel duurde 18 maanden. In 2000 ging het in een training weer ernstig mis. Een rijder die vlak voor hem viel, kon hij niet meer ontwijken. Het gevolg was twee gebroken nekwervels. De behandelend arts vertelde hem dat hij nooit meer op internationaal niveau zou kunnen acteren. Maar Bradbury legde zich daar niet bij neer. Hij herstelde zich wonderwel en kwalificeerde zich in 2002 voor de olympische winterspelen van Salt Lake City. Een schoolvoorbeeld van mentale veerkracht.
In Salt Lake City plaatste de hij zich redelijk eenvoudig voor de kwartfinale van de 1000 meter shorttrack. In die kwartfinale werd Bradbury derde, waardoor hij leek uitgeschakeld. Maar zijn tegenstander Marc Gagnon werd na de race wegens obstructie gediskwalificeerd. Daardoor mocht Bradbury alsnog door naar de halve finale. Daarin reed hij ogenschijnlijk een kansloze race, ruim achter zijn drie tegenstanders. Maar zoals wel vaker in shorttrack reden de koplopers elkaar omver. Bradbury, duidelijk de zwakste rijder van het veld, kon daardoor als eerste ongehinderd over de finish glijden.
Hoeveel mazzel kun je hebben?
Het is bizar maar waar. In de finale gebeurde exact hetzelfde. Bradbury lag ver achter op zijn concurrenten, maar de onderlinge strijd tussen de vier koplopers resulteerde wederom in een fatale valpartij vlak voor de finish. Bradbury profiteerde en nam later die dag de gouden olympisch medaille in ontvangst, geflankeerd door twee beteuterd kijkende collega’s. Na de ceremonie erkende Bradbury dat niet de sterkste rijder had gewonnen. Maar hij vond de olympische titel niet onverdiend, gezien alles wat hij had gedaan om terug te komen van zijn ernstige, door domme pech veroorzaakte blessures.
Is het uitzonderlijk wat Steven Bradbury in Salt Lake City is overkomen? Qua hoeveelheid mazzel in opeenvolgende wedstrijden wel. Maar het is niet bijzonder dat degene met het meeste geluk uiteindelijk met de winst gaat strijken. Natuurlijk zijn talent, vaardigheid, hard werken, een goede voorbereiding, concentratie, motivatie, etc. eveneens van groot belang. Maar dat zijn voorwaarden voor een goed resultaat, die niet altijd onderscheidend genoeg zijn wanneer het er echt om gaat. Zo wordt PSV in 2016 fortuinlijk kampioen vanwege een zeperd van Ajax in de laatste speelronde. Wielrenster Elis Ligtlee wint in Rio 2016 olympisch goud op de keirin. Maar vergeet niet dat de Colombiaanse Martha Bayona Pineda viel in de halve finale, waardoor Ligtlee zich vanuit kansloze positie kon kwalificeren voor de finale. Windsurfer Dorian van Rijsselberghe kon zijn olympische titel van Londen 2012 succesvol in Rio 2016 verdedigen. Hij had mazzel omdat na Londen 2012 op het laatste moment is besloten om windsurfen als olympisch nummer te handhaven. Formule 1-racer Max Verstappen boekte in 2016 zijn eerste grand prix zege. Hij profiteerde van de animositeit tussen de twee beste coureurs van dat moment, Hamilton en Rosberg. Zij zaten elkaar dwars en vielen aan het begin van de race uit. En weet u nog waarom de Zuid-Koreaan Seung-Hoon Lee in Vancouver 2010 olympisch schaatskampioen werd? Inderdaad, vanwege Sven Kramer’s legendarische foute wissel. En zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan ….. Omgekeerd zijn er ook oneindig veel voorbeelden te geven van verlies door pech, zoals een goal die maar niet wil vallen, een scheidsrechterlijke dwaling, een onbesuisde tegenstander die je omver rijdt, of materiaalpech.
Veel atleten vinden het onprettig om de vaak doorslaggevende rol van mazzel en toeval te onderkennen. Mazzel is een factor waar atleten per definitie geen controle over hebben, en daardoor op gespannen voet staat met idealen als zeggenschap en zelfbeschikking. Als atleet wil je graag controle hebben over de factoren die winst en verlies bepalen. Maar dat gaat nooit helemaal lukken. Gelukkig maar; toeval en onvoorspelbaarheid dragen bij aan de amusementswaarde van sport.
Verder lezen?
Luck: What it means and why it matters – Ed Smith
Video waarin Steven Bradbury terugkijkt op zijn “Incredible gold medal victory”.