Eind 2016 deed zich in de tenniswereld het unieke feit voor dat twee broers tegelijkertijd de #1 posities op de ATP wereldranglijsten bezetten. Andy and Jamie Murray waren respectievelijk #1 in het enkel- en dubbelspel. Zijn zij dankzij, of ondanks elkaar zo goed geworden?
Eind 2016 deed zich in de tenniswereld het unieke feit voor dat twee broers tegelijkertijd de #1 posities op de ATP wereldranglijsten bezetten. Na een jaar of acht in de schaduw te hebben gestaan van Roger Federer, Rafael Nadal en Novak Djokovic, veroverde de Schot Andy Murray aan het eind van 2016 de #1 positie op de ATP wereldranglijst van het enkelspel. Dit had hij vooral te danken aan zijn ongeëvenaarde reeks overwinningen in de tweede helft van 2016, waaronder Wimbledon, de Olympische Spelen in Rio de Janeiro, en de ATP World Tour Finals in Londen.
Samen met zijn partner Bruno Soares claimde Andy’s 14 maanden oudere broer en dubbelspecialist Jamie Murray de eindejaars nummer 1 positie op de ATP wereldranglijst 2016 voor dubbels, onder meer door hun grand slam overwinningen op de Australian Open en de US Open.
Beide broers behoorden tot de beste jeugdspelers van Groot-Brittanië, en beide hebben dus uiteindelijk de top gehaald in het tennis. Toch worden Andy’s prestaties hoger ingeschaald. In het enkelspel heeft Jamie het nooit verder geschopt dan #834 op de wereldranglijst (in 2006). Andy is daarentegen ook een uitstekende dubbelspeler, vooral wanneer hij met zijn broer speelt. Samen wonnen ze titels in 2010 en 2011, en ze wonnen in 2015 de dubbel in de Davis Cup finale tegen België. Mede daardoor kon voor het eerst sinds 1936 Groot-Brittanië weer eens een Davis Cup overwinning afvinken.
Hoe komt het dat Jamie door zijn jongere broertje Andy is overvleugeld? Als broers hebben ze veel gemeenschappelijk, zoals hun ouders en (deels) hun genetische baggage, maar ook een traumatische jeugdervaring. In 1996 vermoordde Thomas Hamilton op hun basisschool (Dunblane Primary School) in koelen bloede 16 leerlingen en een lerares. Ook zeer invloedrijk op beide jongens was hun moeder Judy Erskine, voormalig echtgenoot van Willy Murray, voormalig #1 tennisster van Schotland, en voormalig captain van het Britse Fed Cup team. Zij stuurde haar zoons al op driejarige leeftijd op tennisles, en als jeugdbondscoach was zij zelf zeer nauw betrokken bij de tennisontwikkeling van haar nageslacht. Nog altijd speelt zij, meer op de achtergrond dan voorheen, een belangrijke rol in het (tennis)leven van haar zoons.
En beide broers hebben elkaar. Mede door hun gemeenschappelijke passie voor tennis zijn ze elkaars steun en toeverlaat, maar tevens is er een natuurlijke rivaliteit tussen beide broers (“sibling rivalry”). Vooral Andy heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij in zijn vroegste jeugd vooral werd gedreven door zijn wens om zijn oudere broer te verslaan. Het grote verschil tussen beide broers is inderdaad dat Andy Jamie als rolmodel en “target” bij zijn geboorte kado kreeg. Wellicht ontwikkelde Andy mede daardoor zijn sterke competitie-geörienteerde streef (“approach”) motivatie. Dat wil zeggen, een sterke gerichtheid op het het beter doen dan zijn oudere broer Jamie.
Als oudste heeft Jamie daarentegen mogelijk een relatief sterke vermijd (“avoidance”) motivatie ontwikkeld. Dat wil zeggen, een sterkere gerichtheid op het vermijden van een onwenselijke uitkomst. In Jamie’s geval het verliezen van zijn natuurlijke voorsprong op zijn jongere broertje Andy. En als je denkt aan niet verliezen, dan wordt de kans op verliezen alleen maar groter.
Naast vele andere factoren, kan dit subtiele verschil in type motivatie een belangrijke rol hebben gespeeld in de tennisontwikkeling van beide broers. Voor het leveren van prestaties is een streefmotivatie gunstiger dan een vermijdmotivatie, vooral als het doel als haalbaar wordt gezien. Op basis van zijn uitlatingen in de media kunnen we speculeren dat Andy de kloof met Jamie al op zeer jonge leeftijd, al dan niet bewust, als overbrugbaar heeft ingeschat. Als dat niet het geval was geweest, dan had hij Jamie eerder als bedreigend (“Ik word nooit zo goed”) dan als inspirerend ervaren. Toen Andy zijn broer definitief had overtroffen, vertrok hij op 14-jarige leeftijd naar Barcelona om weer betere tegenstanders te treffen. Door hard te trainen en met de beste trainers, coaches en sport scientists gericht te werken aan zijn ontwikkeling als tennisprof, was zijn nieuwe streefdoel het verkleinen van de kloof met andere toptalenten. De meest prominente was zijn leeftijdsgenoot, goede vriend, rivaal, en voormalig #1 Novak Djokovic. Ook die kloof heeft hij nu dus gedicht.
Nu hij aan de absolute top staat, zal het voor Andy er niet gemakkelijker op worden. Hij is nu – bij wijze van spreken – zelf de oudste broer in de tennisfamilie waarop wordt gejaagd. En de gedeelde ervaring van topsporters is dat het streven naar de top (mentaal) gemakkelijker is dan het vermijden dat je ervan afvalt. Maar als de val zich inzet, dan staat broer Jamie klaar om hem op te vangen. Rivaliteit kan goed samengaan met steun, zeker bij de broers Murray.
Verder lezen?